Experteninterview: De rol van GABA in de natuurgeneeskunde

Mevrouw Kauffmann, u heeft economie gestudeerd en al op jonge leeftijd een succesvolle carrière in de banksector opgebouwd. Vandaag de dag bent u opgeleid als natuurgeneeskundige, leidt u uw eigen praktijk, schrijft u boeken en geeft u lezingen op dit vakgebied. Kunt u ons uitleggen hoe deze wending in uw carrière heeft plaatsgevonden?

En bovendien vervul ik nu, op meer dan 50-jarige leeftijd, mijn kinderdroom en studeer ik geneeskunde, omdat ik me daar al van jongs af aan voor fascineer. Aangezien mijn gemiddelde eindexamencijfer destijds helaas niet genoeg was voor een studieplek, heb ik eerst voor een andere studierichting gekozen. Achteraf heb ik daar ook geen spijt van, want in de economie heb ik de liefde voor grote hoeveelheden data en statistieken ontdekt - en vooral, hoe je het overzicht niet verliest: vaardigheden die me vandaag de dag nog steeds helpen als ik me door veel pagina's medische studies heen werk.

Na enkele jaren in de banksector wilde ik toch mijn echte interesse volgen, maar destijds - 20 jaar geleden - was een tweede studie in de geneeskunde in Duitsland niet mogelijk. Daarom heb ik eerst gekozen voor een opleiding tot natuurgenezer. Daarnaast werd ik begin dertig ook nog eens ernstig ziek: een extra motivatie voor een koerswijziging naar de geneeskunde.

In uw verleden heeft u hulp gezocht bij artsen van de klassieke geneeskunde, maar uiteindelijk heeft u pas de FUNCTIONELE GENEESKUNDE gevonden. Kunt u ons uitleggen waarin beide gebieden verschillen?

Naturgeneeskunde klinkt zo naar planten en homeopathie: Dat is echter helemaal niet mijn specialisatie. De klassieke geneeskunde is geweldig in alle gebieden van de infectiologie, chirurgie, anesthesie, cardiologie en ook in de verloskunde. Daar zijn de afgelopen decennia ongelooflijke vorderingen gemaakt.

Geen normaal mens zou vandaag de dag vrijwillig bij ernstige bacteriële infecties zonder antibiotica willen zijn - om een voorbeeld te noemen. Maar bij veel chronische aandoeningen, die doorgaans een multifactorieel achtergrond hebben, is de therapeutische aanpak wat mij betreft te weinig oorzakengericht. Hier zouden beide gebieden nauwer moeten samenwerken.

U heeft zich door uw ervaringen veel beziggehouden met de onderwerpen stress en burn-out. Wat zijn volgens u de beste methoden voor stressbeheer en het voorkomen van een burn-out? Zijn er voedingssupplementen die u in deze tijden ter ondersteuning aanbeveelt?

Een burn-out is altijd het resultaat van een langdurig onevenwicht tussen spanning en ontspanning. We leven allemaal in dagelijkse ritmes van stress en ontspanning. Te veel ontspanning is net zo ongezond als te veel stress.

Het probleem van veel mensen vandaag de dag is dat ze uit hun dagelijkse, zogenaamde circadiane ritme breken. Heel eenvoudig uitgelegd: Onze dag heeft 24 uur; in elk tijdssegment zijn er hormonen en neurotransmitters die ons respectievelijk onze aan- en ontspanningsfasen aangeven of ons ondersteunen bij onze plannen. Bijvoorbeeld, cortisol en schildklierhormonen worden in de vroege ochtend vrijgegeven. Ze geven ons de drive en motivatie voor de start van de dag. De meeste mensen met een gezonde bijnier- en schildklierfunctie voelen zich daarom ook in de ochtenduren actief en krachtig.

In de nacht hebben we deze twee hormonen niet nodig: We willen en moeten slapen en daarmee de regeneratie van het lichaam op alle niveaus mogelijk maken. Hier nemen de neurotransmitters melatonine en GABA het over: Samen zorgen ze voor een goede, herstellende slaap met alle slaapcycli – lichte slaap, REM en diepe slaap – die het lichaam nodig heeft om weer fit de dag te beginnen.

Bij mensen met een burn-out zijn deze circadiane ritmes al lange tijd verstoord. Daarom lijden velen ook aan slaapproblemen. Daarom raad ik altijd aan om eerst de slaap weer te normaliseren. Hierbij kunnen GABA en melatonine als voedingssupplementen naar mijn ervaring ondersteunend nuttig zijn.

GABA neemt een bijzondere plaats in onder de neurotransmitters: De evolutie heeft ons voorzien van een lichaamseigen kalmeringsmiddel: "Een soort natuurlijk Valium". Geen andere neurotransmitter komt zo vaak voor in ons zenuwstelsel - ongeveer 1000 keer vaker dan noradrenaline en dopamine. Wanneer we voldoende GABA hebben, worden alle prikkels in de hersenen goed gedoseerd en langzaam doorgegeven; ontbreekt GABA, dan lijden we snel aan een prikkeloverbelasting.

Mensen met een burn-out kennen het: Alles voelt als te veel, te luid en te intens. De afweer van het zenuwstelsel ligt stil. Een GABA-tekort maakt zich ook 's nachts bemerkbaar, doordat doorslapen plotseling niet meer mogelijk is.

In welke mate beïnvloedt voeding het GABA-niveau in het lichaam, en welke voedingsmiddelen raadt u aan om een gezonde GABA-balans te bevorderen?

Het lichaam heeft voldoende hoeveelheden glutamine nodig voor de synthese van GABA, een beetje NAD+ (dat het zelf uit tryptofaan kan produceren), maar ook grote hoeveelheden zink, vitamine B6 en mangaan. De beste zinkbronnen zijn zeevruchten, vis en vlees. In deze vegan-trendige tijd meet ik bij mijn patiënten vaak schrikbarend lage zinkspiegels in het bloed. Dit heeft niet alleen invloed op de GABA-synthese, maar ook op ongeveer 500 andere belangrijke lichaamsprocessen – waaronder vooral de huid, het haar en het immuunsysteem.

Vitamin B6 is eigenlijk goed vertegenwoordigd in alle voedselgroepen, maar bepaalde medicijnen – zoals bijvoorbeeld de anticonceptiepil – zijn vitamine B6-rovers, waardoor een vitamine B6-tekort zeker kan voorkomen. Glutamine is daarentegen een belangrijke aminozuur die vaak te kort komt, omdat de darm daar grote hoeveelheden eerst voor zichzelf van afsplitst. Zonder glutamine kan de darmwand naar mijn ervaring niet regenereren. Daarnaast is ook GABA erg belangrijk voor de darm: hij heeft GABA nodig voor zijn eigen zenuwstelsel, dat onder andere de peristaltiek reguleert.

Personen die lijden aan darmstoornissen zoals het Leaky Gut Syndroom, raad ik aan om te letten op een voldoende inname van glutamine. Want alleen wat de darm niet nodig heeft, komt in het bloed terecht en wordt onder andere gebruikt voor de GABA-synthese. Glutamine is vooral te vinden in zuivelproducten en peulvruchten.

Het spoorelement mangaan komt daarnaast voor in graanproducten zoals brood, tarwekiemen, havermout, gierst en rijst, maar ook in peulvruchten, lijnzaad, cacao en noten. Daarnaast leveren groene bladgroenten en donkere bessen zoals blauwe bessen of aroniabessen mangaan.

Welke natuurgeneeskundige benaderingen gebruikt u in uw praktijk om de GABA-productie te ondersteunen?

Allereerst meet ik het GABA-niveau en krijg ik in mijn praktijk bij mijn patiënten een overzicht van de micronutriëntenvoorziening door middel van laboratoriumanalyses. Door de aanvulling van ontbrekende bouwstoffen is het mijn doel om de lichaamseigen GABA-synthese op lange termijn te herstellen. Dit duurt echter vaak lang, vooral als er nog andere problemen zijn, zoals een Leaky Gut-syndroom.

Er zijn naar mijn mening goede GABA-supplementen die snel helpen bij een GABA-tekort en zo de tijd tot het herstel van de eigen synthese kunnen overbruggen. Want een persoon met een burn-out kan niet maandenlang wachten tot een gezonde slaap-waakcyclus weer op gang komt. Dit moet zo snel mogelijk gebeuren.

Wat zou u mensen aanraden die geïnteresseerd zijn in een supplementatie van GABA?

Het meest geschikt is om het juiste GABA-supplement en de individuele toedieningsvorm en -hoeveelheid samen met een goede therapeut op het gebied van functionele geneeskunde te kiezen.

Wanneer andere medicijnen worden ingenomen, zoals psychofarmaca, slaappillen, bloeddrukverlagers of anti-epileptica, moet er een grondige controle van het gebruik van GABA plaatsvinden om mogelijke bijwerkingen of interacties uit te sluiten. Ook tijdens de zwangerschap en borstvoeding mag GABA niet zonder medisch advies worden ingenomen.

Anderszins zijn mijn persoonlijke ervaringen met GABA zeer goed. Ik raad altijd aan om met een lage dosering te beginnen en langzaam de individueel optimale hoeveelheid te verkennen.